تجهیزات بازرسی فنی

تجهیزات بازرسی فنی (Technical Inspection)

بازرسی فنی فرآیند و روش بررسی و ارزیابی تجهیزات و سازه ها در صنایع مختلف به منظور اطمینان از کارایی و ایمنی است. این فرآیند نقش مهمی در صنایع مختلف از جمله هوا فضا، نفت و گاز و پتروشیمی، خودروسازی، نیروگاه‌ها و غیره دارد. (مقاله کامل)
هدف از بازرسی فنی در صنایع، کنترل کیفیت، ایمنی، افزایش عمر تجهیزات، اطمینان از رعایت مقررات و استاندارهای بین المللی و کاهش هزینه می باشد.
بازرسی فنی انواع و روشهای مختلفی دارد که در ادامه هر یک را بطور کامل معرفی خواهیم کرد.

تجهیزات بازرسی فنی چیست؟

بازرسی فنی به مجموعه‌ای از روش‌های آزمایش گفته می‌شود که به وسیله آن‌ها می‌توان عیوب داخلی و خارجی مواد، قطعات و سازه‌ها را شناسایی کرد. این روش‌ها در صنایع مختلفی مانند هوافضا، خودرو، نفت و گاز، ساخت و ساز و انرژی هسته‌ای برای اطمینان از کیفیت و ایمنی محصولات و تاسیسات مورد استفاده قرار می‌گیرند.

چرا به بازرسی فنی نیاز داریم؟

• تشخیص عیوب پنهان: بسیاری از عیوب در مواد و قطعات ممکن است در نگاه اول قابل مشاهده نباشند. تجهیزات بازرسی فنی به ما امکان می‌دهد تا این عیوب را قبل از بروز مشکل جدی شناسایی کنیم.
• افزایش ایمنی: با تشخیص به موقع عیوب، از بروز حوادث ناگوار مانند شکستگی قطعات، نشت مواد خطرناک و … جلوگیری می‌شود.
• کاهش هزینه‌ها: تعمیر یا تعویض یک قطعه معیوب در مراحل اولیه تولید بسیار ارزان‌تر از تعویض آن در هنگام بهره‌برداری است.
• افزایش عمر مفید تجهیزات: با شناسایی و رفع به موقع عیوب، می‌توان عمر مفید تجهیزات را افزایش داد.

انواع روش‌های بازرسی فنی

روش‌های مختلفی برای استفاده از تجهیزات بازرسی فنی وجود دارد که هر کدام برای کاربرد خاصی مناسب هستند. برخی از مهم‌ترین این روش‌ها عبارتند از:

• روش های بازرسی چشمی (VT): ساده‌ترین روش بازرسی که در آن از چشم و ابزارهای ساده مانند ذره‌بین استفاده می‌شود.
• بازرسی با ذرات مغناطیسی (MT): برای تشخیص عیوب سطحی و زیر سطحی در مواد فرومغناطیس.
• روش بازرسی با مایع نافذ (PT): برای تشخیص عیوب سطحی در مواد غیر متخلخل.
• روش های التراسونیک (UT): برای تشخیص عیوب داخلی و اندازه‌گیری ضخامت مواد که از ابزاری مانند تست phased array یا التراسونیک phased array استفاده می‌شود.
• بازرسی رادیوگرافی (RT): برای تشخیص عیوب داخلی در مواد با استفاده از اشعه ایکس یا گاما.
• بازرسی جریان گردابی (ET): برای تشخیص عیوب سطحی و زیر سطحی در مواد هادی.
• بازرسی نشتی (LT): برای تشخیص نشتی در سیستم‌های بسته.

مزایای استفاده از تجهیزات بازرسی فنی غیر مخرب

• غیر مخرب بودن: به قطعه آسیبی نمی‌رساند.
• سرعت بالا: در بسیاری از موارد، بازرسی به سرعت انجام می‌شود.
• دقت بالا: برخی روش‌ها مانند التراسونیک و رادیوگرافی دقت بسیار بالایی دارند.
• قابلیت اطمینان: نتایج بازرسی قابل اعتماد و تکرارپذیر هستند.
• هزینه مناسب: هزینه برخی روش‌ها نسبت به سایر روش‌های آزمایش بسیار پایین‌تر است.

کاربر های بازرسی فنی

• صنعت هوافضا: بازرسی بدنه هواپیما، موتورها و قطعات مختلف
• صنعت خودرو: بازرسی جوش‌ها، قطعات ریخته‌گری و بدنه خودرو
• صنعت نفت و گاز: بازرسی لوله‌ها، مخازن و تجهیزات تحت فشار
• صنعت ساخت و ساز: بازرسی بتن، فولاد و جوش‌ها
• صنعت انرژی هسته‌ای: بازرسی تجهیزات و سازه‌های هسته‌ای

تجهیزات بازرسی غیر مخرب (NDT)

تجهیزات بازرسی غیر مخرب ابزارهای تخصصی هستند که برای انجام انواع مختلف آزمون‌های NDT به کار می‌روند. انتخاب تجهیزات مناسب برای هر نوع بازرسی به عوامل مختلفی از جمله نوع ماده، اندازه قطعه، نوع عیب مورد انتظار و استانداردهای مربوطه بستگی دارد. در ادامه به برخی از مهم‌ترین تجهیزات مورد استفاده در بازرسی فنی و کاربردهای آن‌ها اشاره می‌کنیم:

1. تجهیزات بازرسی فنی التراسونیک (UT):

• پراب التراسونیک: یکی از مهم ترین تجهیزات بازرسی فنی که امواج صوتی با فرکانس بالا را به داخل ماده ارسال کرده و امواج بازتاب شده را دریافت می‌کنند. نوع پروب بر اساس نوع ماده و عمق نفوذ مورد نظر انتخاب می‌شود.
• عیب یاب التراسونیک: این دستگاه سیگنال‌های الکتریکی را به امواج صوتی تبدیل کرده و سیگنال‌های بازتاب شده را به سیگنال‌های الکتریکی تبدیل می‌کند. سپس این سیگنال‌ها بر روی صفحه نمایش دستگاه نمایش داده می‌شوند. مانند ضخامت سنج التراسونیک و تجهیزات بازرسی رنگ و پوشش

2. تجهیزات بازرسی فنی رادیوگرافی (RT):

• منبع تولید اشعه ایکس یا گاما: این منابع می‌توانند لوله‌های اشعه ایکس یا ایزوتوپ‌های رادیواکتیو باشند.
• فیلم رادیوگرافی: برای ثبت تصویر از داخل قطعه استفاده می‌شود.
• فیلم خوان: برای تفسیر و ارزیابی تصاویر رادیوگرافی استفاده می‌شود.
• سیستم‌های دیجیتال: در روش‌های مدرن‌تر، از سیستم‌های دیجیتال برای ثبت و پردازش تصاویر رادیوگرافی استفاده می‌شود.

3. تجهیزات بازرسی فنی ذرات مغناطیسی (MT):

• یوک‌های مغناطیسی: برای ایجاد میدان مغناطیسی در قطعه استفاده می‌شوند.
• ذرات مغناطیسی: این ذرات به ترک‌های موجود در قطعه جذب شده و آن‌ها را قابل رویت می‌کنند.
• اسپری‌های کنتراست: برای بهبود کنتراست بین ذرات مغناطیسی و سطح قطعه استفاده می‌شوند.

4. تجهیزات بازرسی فنی مایع نافذ (PT):

• مایع نافذ: این مایع وارد ترک‌های سطحی شده و پس از پاک کردن سطح، با استفاده از یک توسعه‌دهنده قابل رویت می‌شود.
• توسعه‌دهنده: برای کشیدن مایع نافذ از داخل ترک به سطح و ایجاد یک نشانگر قابل رویت استفاده می‌شود.
• پاک‌کننده: برای پاک کردن سطح قطعه قبل و بعد از استفاده از مایع نافذ استفاده می‌شود.

5. تجهیزات بازرسی جریان گردابی (ET):

• کویل‌های جریان گردابی: این کویل‌ها یک میدان مغناطیسی متناوب ایجاد می‌کنند که باعث ایجاد جریان‌های گردابی در داخل قطعه می‌شود. تغییرات در این جریان‌ها نشان‌دهنده وجود عیوب است.

6. تجهیزات بازرسی چشمی (VT):

• ذره‌بین: برای بزرگنمایی مناطق کوچک
• آینه: برای مشاهده مناطق غیرقابل دسترس
• بورسکوپ: برای مشاهده داخل لوله‌ها و حفره‌ها
• دوربین‌های بازرسی: برای ثبت تصاویر و فیلم‌ها

بازرسی فنی مخرب (DT) یا Destructive Testing

تجهیزات بازرسی فنی مخرب یا DT وسیله هایی برای ارزیابی مواد، قطعات و سازه‌ها است که در طی آن، نمونه‌ای از ماده مورد آزمایش قرار می‌گیرد و در نتیجه این آزمایش، نمونه آسیب می‌بیند یا از بین می‌رود. در بازرسی مخرب، نمونه برای به دست آوردن اطلاعات دقیق‌تر از خواص مکانیکی، متالورژیکی و شیمیایی ماده تخریب می‌شود.

چرا به بازرسی فنی مخرب نیاز داریم؟

• تعیین خواص مکانیکی دقیق: بازرسی مخرب به ما اجازه می‌دهد تا خواصی مانند مقاومت کششی، مقاومت تسلیم، درصد ازدیاد طول، سختی و چقرمگی را به طور دقیق اندازه‌گیری کنیم.
• بررسی خواص متالورژیکی: با استفاده از این روش می‌توانیم ساختار میکروسکوپی ماده، اندازه دانه‌ها، وجود عیوب میکروسکوپی و سایر ویژگی‌های متالورژیکی را بررسی کنیم.
• تعیین ترکیب شیمیایی: برخی از آزمایش‌های مخرب به ما اجازه می‌دهند تا ترکیب شیمیایی دقیق ماده را مشخص کنیم.
• تایید نتایج آزمون‌های: گاهی اوقات از نتایج آزمون‌های مخرب برای تایید نتایج آزمون‌های غیر مخرب استفاده می‌شود.

انواع تجهیزات بازرسی فنی مخرب

• آزمون کشش: در این آزمون، نمونه‌ای از ماده تا نقطه شکست کشیده می‌شود و پارامترهایی مانند مقاومت کششی، مقاومت تسلیم، درصد ازدیاد طول و مدول الاستیسیته تعیین می‌شود.
• آزمون خمش: در این آزمون، نمونه تحت بارگذاری خمشی قرار می‌گیرد تا مقاومت آن در برابر خم شدن مشخص شود.
• آزمون ضربه: در این آزمون، نمونه با ضربه ناگهانی شکسته می‌شود تا چقرمگی آن مشخص شود.
• آزمون سختی سنجی: در این آزمون، سختی سطحی یا حجمی ماده با استفاده از فرورنده‌های مختلف اندازه‌گیری می‌شود.
• آزمون خستگی: در این آزمون، نمونه تحت بارگذاری متناوب و تکراری قرار می‌گیرد تا مقاومت آن در برابر خستگی مشخص شود.
• آزمون خوردگی: در این آزمون، نمونه در معرض محیط‌های خورنده قرار می‌گیرد تا مقاومت آن در برابر خوردگی مشخص شود.

جمع بندی

در پایان، تجهیزات بازرسی فنی به عنوان یکی از ارکان اصلی تضمین کیفیت و ایمنی در صنایع مختلف، نقشی حیاتی ایفا می‌کند. با انتخاب تجهیزات و ابزارهای بازرسی مناسب و بهره‌گیری از دانش و تجربه متخصصان این حوزه، می‌توان از بروز مشکلات و خسارات احتمالی جلوگیری کرده و عملکرد و طول عمر تجهیزات را بهبود بخشید.

شرکت زنگ آزمون با سال‌ها تجربه در زمینه تأمین تجهیزات بازرسی فنی و ارائه خدمات مشاوره‌ای، آماده است تا شما را در انتخاب بهترین تجهیزات و اجرای بازرسی‌های دقیق همراهی کند.